همه چیز از یک اشتباه بزرگ شروع شد

همه چیز از یک اشتباه بزرگ شروع شد

باید نشست و کمی در سیر تحولات نظام درمانی کشور غور کرد تا دریافت چگونه همه چیز از یک اشتباه بزرگ شروع شد. تصمیم دولت هاشمی به خودگردانی بیمارستان ها که بعد از اشتباه نابخشودنی دولت در ادغام آموزش پزشکی در وزارت بهداری خواستند که چرخ را دوباره اختراع کنند و نه بزرگی به تجارب بشری بزنند. اینگونه شد که ساختاری ناهمگون و سرتاسر در تعارض منافع شکل گرفت که این ساختار در بستر امکان تعارض منافع و کارکرد همزمان کارکنان بخش دولتی در بخش خصوصی نظام سلامت کشور را از روزهای باشکوه توجه به بهداشت و کسب افتخارات جهانی به سمت درمان محوری و خلق ثروت در حوزه ی درمان پیش برد سیاستی که تزریق پول های هنگفت هم نتوانست هیچ رضایتمندی خاص و پایداری در بخش درمان ایجاد کند و هزینه ها روز به روز سرسام آور تر و بهره وری روز به روز کاهش یافت. این ساختار نادرست که با برنامه های غلط تری چون برونسپاری پیش رفت نظام درمانی را به جائی رساند که بیمه ها از محوریت خارج شدند و قدرت خود را از دست داده و به شدت به منابع دولتی متکی شدند و دولت که گویی قوه عاقله ی خود را در نظام سلامت از دست داده با فروش نفت و افزایش مالیات تنها گوشه ی کوچکی از هزینه را تقبل کرد و ظاهرا نمی خواهد از خود بپرسد چرا پزشک خانواده و نظام ارجاع در کشور پیش نمی رود؟!

 پزشکان و کادر درمان در گیر مشکلات صنفی و پرخاش های صنفی بهم شدند و کمتر کسی حاضر است بررسی کند که چرا طب از روزهای رفیع خود به لحاظ اجتماعی و ‌‌‌‌‌‌.... در حال فاصله گرفتن است، تا اسم k و نظام پرداخت می آید چه آنکه ذینفع است و چه آنکه متضرر می شود بدون درک و یا حتی بحث منطقی پرخاش می کند و متاسفانه ضعف شدید رسانه های حوزه ی سلامت و دنباله روی آنها از مشکلات این حوزه به گونه ای شده که رسانه نیز به جای بررسی چرایی عقب ماندگی های بیمه ها به دنبال کسب خبر از زمان پرداخت است و دولت نیز با وجود افزایش اتکای بیمه ها به منابع دولتی هنوز از خود نپرسیده که چرا این اتفاقات شکل گرفته است.

اشتباه دقیقا از نقطه ای شروع شد که دولتی که بر خلاف نظام درمانی آمریکا ساختاری ناهمگون به نام وزارت به بهداشت و درمان و آموزش پزشکی داشت؛ تصمیم گرفت تا شبیه آمریکا نظام پرداخت را از سیستم ثابت به سیستم کارانه تغییر دهد و شاخصی به نام k را بر اساس کتاب cpt به ارائه دهندگان خدمت تعریف کند. تکانه های این تصمیم به حدی شدید بود که حتی آموزش پزشکی و نحوه ارائه خدمات درمانی را دستخوش تغییر کرد و اولویت انتخاب رشته پزشکی را نیز تغییر داد، رشته های پایه مثل اطفال از اولویت انتخاب نخبگان کنار رفته و پزشکی عمومی از محوریت نظام سلامت حذف شد و (بعضی از)تخصص سالاری ها باب شد.

تداخلات در کار یکدیگر برای نیل به k زیاد شد و تعارض میان پزشکان با یکدیگر و پرستاران و پیراپزشکانی که دستشان از کسب k  کوتاه بود اوج گرفت. سیلی از انواع تکنولوژی هایی که می شد با آن k بیشتر خلق کرد وارد کشور شدند و نفوذ در بیمه ها برای کسب ضرایب بالاتر اجتناب ناپذیر شد و ارائه خدمات القایی به نقطه ای رسید که برخی گزارش ها حکایت از نرمال بودن بسیاری از درخواست های پاراکلینیکی دارد و این سیاست نادرست موجب شد هزینه ها چنان رشد سرسام آوری بگیرد که نه از عهده بیمه ها بر می آید و نه از عهده ی مردم و زندگی بسیاری از مردم بخاطر پرداخت زیرمیزی و رومیزی نابود شد و دولت مستاصل از آنچه انجام داده، تنها نظاره گر امور گردید.

 امورات مهم به حاشیه رفت و مملکت در تبلیغات عجیب مراکز درمانی در چشم و هم چشمی و ... برای به رخ کشیدن تکنولوژی های جدید تر غرق شد و هر تشخیصی ساده ای که سابقا با معاینات بالینی صورت می گرفت ، مستلزم اثبات توسط تکنولوژی ها و ازمایشات گرانقیمت شد و از سویی قوانین پزشکی تدافعی را شدت بخشید و شرایط به گونه ای است اکنون هرکسی از شهروندان ایرانی که پول قدرت و لابی و نفوذ دارد می تواند خدمات لوکس دریافت کند و هر کس که بتواند دستگاه آندوسکوپی و کلونوسکوپی و آنژیوگرافی فراهم کند درآمد خوبی کسب می کند و سایرین تنها نظاره گر بحرانی هستند که منجر به افزایش بیش از پیش هزینه های آنها از جیب می شود، خواه مردم باشند خواه پزشکان شرافتمند و خواه دولت...

همه چیز از یک اشتباه بزرگی شروع شد که قرار بود سیستم پرداخت ما را مثل آمریکا کند، البته برخلاف امریکا بدون گایدلاین ، بدون منع خودارجاعی، بدون سیستم الکترونیکی بدون بیمه های مستقل و .... تا مثل بر ما عارض شود که راه رفتن کبک را که نیاموختیم راه رفتن خودمان را هم فراموش کردیم...

✍مهدی اسفندیار 

کارشناس مجری رادیو سلامت و دبیر سرویس سلامت و رفاه اجتماعی روزنامه صدای ملت 

(این یادداشت دیدگاه شخصی نگارنده است و ربطی به مواضع سازمانی ندارد )  

کانال"نه به عوام فریبی "